CONCEPT | This project aims to materialize the connection between two points in time: the moment of the NATO bombing of the Serbian Radio and Television Broadcasting building (RTS) in 1999 and the present time. One enclosed volume is inserted into the void at ground floor level of the ruin. It holds the exhibition to commemorate the 16 employees who tragically died during the bombing. As an attempt to capture the irreversible past, it seems entirely closed while approaching the building, but can be entered when bypassing the memorial front side. The remains of the bombed building are to be preserved and exposed to the city. The addition of the brown brick walls emphasize the bearing structure and turn the very building into both a monument and a historical document of the past events. The ruin forms a part of the present, reflecting the transience of everyday life in the mirrors placed on its upper floors. The hole in the ground left after the bombing is patched with concrete and engraved with the names of the victims. It continues into the geometrically shaped topography - an artificial extension of the Tašmajdan park towards the memorial space. Unifying the two existing monuments on this site from previous years this project completes the whole of the Memorial that keeps the memory of this tragic event and its victims.

KONCEPT | Idejno arhitektonsko rešenje Spomen obeležja stradanju radnika Radio-televizije Srbije tokom NATO bombardovanja 1999. godine ima za cilj da postojeci objekat u ruševinama i plato ispred njega uz minimalne intervencije programski i prostorno transformiše u javni prostor namenjen gradu koji ce trajno cuvati secanje na tragicni dogadaj i njegove žrtve. Težeci da svojom pojavom pomiri dva nespojiva trenutka u vremenu, on u projektantskom smislu poprima dvojnu ulogu. Jedna soba objekta je zamrznuta u trenutku u kojem je nestala i posvecena je ljudima koji su tada izgubili život, a ostatak zgrade je namenjen javnosti, kao podsetnik i javni istorijski dokument tog stradanja. Ona je deo sadašnjeg trenutka, reflektuje nebo, zelenilo, život.

OPIS PROJEKTA | Porušeni deo objekta predviden je da se konzervira u stanju u kojem se trenutno nalazi i da se zidovi upravni na plato dozidaju kako bi se sprecilo njihovo dalje odronjavanje i naglasila njihova vertikalnost i pozicija u odnosu na originalno stanje zgrade pre rušenja. Na ovaj nacin sama ruševina postaje u isto vreme i dokument o tragicnom dogadaju i spomenik posvecen njemu. Na nekadašnjoj prizemnoj etaži objekta se nalazi jedini zatvoreni prostor memorijala, jedna soba koja je umetnuta u ruševinu i minimalno ometa njeno postojece stanje. Sve etaže iznad su fizicki nepristupacne posmatracu i na svakoj od njih su postavljeni reflektujuci paneli, ogledala u kojima se mestimicno nazire Tašmajdanski park i Crkva Svetog Marka. Cilj ogledala je da vizuelno omekšaju strašnu sliku ruševine i u nju uvedu neprestanu promenljivost sadašnjeg trenutka. Direktno eksponirani zidovi predstavljaju mesto na kojem posetioci mogu odati poštu stradalima, dodirnuti ruševinu i hodati po tlu na kojem se stradanje desilo. Plato ispred nje ostavlja prostora njenom nesmetanom sagledavanju, i stavlja je u poziciju muzejskog eksponata grada. Zatvoreni prostor memorijala je jedna soba namenjena izlaganju dokumenata o tragicnom dogadaju. Nepristupacna i potpuno zatvorena sa pristupne strane spomen-obeležja, deo je prostora koji je nekada tu postojao, i predstavlja pokušaj da se secanje sacuva u fizickom prostoru. Istovremeno, ona je podsetnik na vreme koje ne možemo vratiti i dogadaje koje ne možemo u potpunosti razumeti. Prilaz je predviden sa bocne strane objekta, pešackom rampom sa glavnog platoa iza ruševine. Na istoj etaži planiran je i manji servisni prostor - garderoba i toalet, kojima se pristupa direktno iz zatvorenog prostora memorijala.

Otvoreni prostor koncipiran je kao nastavak Tašmajdanskog parka i spoj spomen-obeležja sa gradom. Cilj je da se pejzažnim oblikovanjem i materijalizacijom povežu tri kljucne tacke memorijala - spomenik Zašto?, kenotafi posveceni stradalima i novi memorijalni prostor ispred same ruševine. Stepenište koje vodi od spomenika Zašto? okrenuto je u odnosu na svoju originalnu poziciju tako da posetioca vodi ka stazi koja prolazi kroz novoposadene drverede mladih breza direktno ka glavnom platou. Breze se nastavljaju na vec postojece zelenilo parka u neposrednoj okolini i formiraju postepeni prelaz izmedu javnog prostora grada i tišine memorijala. Istovremeno predstavljaju i tampon zonu zaštite memorijala u odnosu na parking Radio-televizije Srbije uz njega. Plato ispred Decijeg kulturnog centra arhitekte Ivana Antica i novoformirani plato ispred ruševine su povezani rušenjem postojeceg zida koji ih je razdvajao i formiranjem topografski oblikovane strukture - geometrizovanog travnatog brda. Ovime se projekat nadovezuje na ideju Ivana Antica da se obezbedi nesmetani pristup Tašmajdanskom parku sa strane Takovske ulice, sada i prolaskom kroz sam memorijalni prostor. Geometrizovano travnato brdo ima za cilj da bude spoj izmedu projektantski definisanog javnog prostora memorijala i prirodne amorfne strukture parkovskih zelenih površina. Postojeca rampa ispod Decjeg pozorišta Duško Radovic nastavlja se na stazu koja vodi preko ovog brda pravo na glavni plato memorijala. Pristup protivpožarnim vozilima glavnom platou omogucen je sa strane parkinga zgrade Radio-televizije Srbije. Na mestu na kojem je nekada bila zgrada, a danas je rupa, razlikom u primenjenom materijalu obeleženo je njeno nepostojanje, a u materijalu su urezana imena stradalih žrtava. Krov objekta ''Stare ambulante'' postaje terasa sa pogledom na kenotafe, predprostor zatvorenom izložbenom prostoru do kojeg se dolazi rampom koja vodi direktno sa glavnog platoa.

MATERIJALIZACIJA | Idejno-arhitektonsko rešenje memorijala podrazumeva upotrebu prirodnih i lako dostupnih materijala. Zidovi, tavanice i krovna konstrukcija ruševine su predvideni da se ociste, i dozidaju novom kvalitetnom fasadnom ciglom do granice predvidene projektom. Nijansa nove cigle bira se tako da se ruševina jasno naglasi u odnosu na ostatak memorijala. Bezbojnim silikonskim premazima zidovi su u celini zašticeni od daljeg propadanja. Reflektujuci paneli postavljeni na višim etažama objekta imaju ulogu i zaštite od pregrevanja južne strane objekta i prostorija iza memorijala koje koristi Radio-televizija Srbije. Zatvoreni prostor umetnut u ruševinu je od montažne drvene podkonstrukcije, obložen drvenim panelima i pažljivo distancerima odvojen od samih zidova ruševine. Zatim je predvideno da se u celini (i spolja i iznutra) obloži tankim mrežastim tekstilom - gazom i premazan pastom na bazi crne vodootporne fasadne boje i sitnih zrnaca peska (po ugledu na materijal primenjen na objektu Serpentin paviljona u Londonu 2011. godine arhitekte Pitera Cumtora). Na ovaj nacin postiže se disperzija svetlosti na samoj površini materijala na razlicite strane i konstantno menjanje efekta koji ona proizvodi promenom osvetljenja u toku dana i noci. Zrnasta tekstura materijala takode ima za cilj, kao i sama ruševina da privuce posetioca da je dodirne i oseti. Predvideno je poplocavanje glavnog platoa lakoarmiranim betonskim plocama, osim mesta na kojem je nekada bila zgrada, koje bi bilo od uglacanog - blago reflektujuceg sloja betona sa urezanim imenima žrtava. Površina otvorenog prostora spomen-obeležja podeljena je po zonama - poplocane zone, zone proredenog poplocanja i travanate površine. Poplocanje je predvideno da se postavlja u 4 pravca u odnosu na pristupe memorijalu sa razlicitih strana. Delovi u padu prekriveni travnatom površinom oblažu se geotekstilom pre nanošenja humusa i sejanja trave, kako bi se sprecilo klizanje zemlje. Ograda postavljena na rampu koja vodi na krov stare ambulante je staklena, u skladu sa ogradom arhitekte Ivana Antica na objektu Decijeg kulturnog centra. Zid nekadašnjeg objekta ''Stare ambulante'' prekriven je metalnom mrežom i namenjen ozelenjavanju.